विचार

सरकारले हालै सार्वजनिक गरेको आर्थिक सर्वेक्षणअनुसार सहकारी क्षेत्रमा मात्र ४ खर्ब ७८ अर्ब ३ करोड रुपैयाँको बचत संकलन रहेको छ भने उक्त क्षेत्रबाट प्रवाह भएको कर्जाको राशि ४ खर्ब २६ अर्ब ३५ करोड रुपैयाँ रहेको छ । यस्तो राशि समग्र बैंक तथा वित्तीय संस्थामा निक्षेपका रूपमा ५३ खर्ब ६३ अर्ब ३४ करोड रुपैयाँ र कर्जाको रूपमा ४७ खर्ब ४९ अर्ब २८ करोड रुपैयाँ प्रवाह भएको छ । यसबाट बैंक तथा वित्तीय संस्था र सहकारीमार्फत परिचालन भएको बचतको आधारमा सहकारीको मात्र अंश ८ दशमलव १८ प्रतिशत रहेको देखिन्छ भने यस्तो अंश कर्जाको हकमा ९ दशमलव ३१ प्रतिशत देखिन आउँछ । फेरि बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरूमा रहेको निक्षेपमध्ये १० प्रतिशत माथिको निक्षेपमा सहकारी क्षेत्रकै योगदान रहेको पनि तथ्यांकले देखाएको छ । गत फागुनसम्मको तथ्यांकको आधारमा प्रत्यक्ष रूपमा ७३ लाख ८१ हजारभन्दा बढी सहकारीमा सदस्यको रूपमा रहेका छन् र ...

अनिल दाहाल अनिल दाहाल काठमाडौं । अन्य धेरै व्यवसायहरू जस्तै, सहकारीहरूको आफ्नै सीमितता, बाधा र चुनौतीहरू छन्, जुन जैविक भौतिक, सामाजिक(आर्थिक, संस्थागत, सञ्चार, सुशासन, र व्यवस्थापन मुद्दाहरूसँग सम्बन्धित हुन सक्छ। सिँचाइ, उत्पादनयोग्य जमिन र सडक वा विद्युत आपूर्तिको अभाव कृषि उत्पादन सहकारीका लागि सीमितता हुनसक्छ भने ग्रामीण जनसङ्ख्याको पलायन वा पारिवारिक खेतीहरू लोप हुने बाधक हुन सक्छ। कति सहकारी झोलामा छन त कति सहकारी समाजिक र सदस्यको मन जितेर काम गरि रहेका छन । पहिले पहिले साउ माजनको भर गरेर बस्ने आज भोलि सहकारीमा जान्छन तर सबै सहकारीले सदस्यको मन जितेका छन् भन्ने छैन । नेपाल सरकारको सहकारी कानुनको पनि पूर्ण रूपमा पालना भएको पाईदैन । बेला बेलामा विभाग तथा अन्य नियमक निकाय बाट आउने विभिन्न नीति तथा कार्यविधिहरूले पनि विभिन्न कुरा उठएको छ ।तर त्यतिले पूण हुनभनेको सकेको छैन । हाल ...

यो संसारमा जति महिलाहरु छन् उनीहरु सबैलाई महिनावारी त हुन्छ । तर यो संसारका मानिसहरुले किन महिनावारीलाई श्राप जस्तो ठान्छन् । के महिनावारी भएकै कारणले एक नारी घृणाको सिकार हुनुपर्ने हो ? महिनावारी हुनु प्राकुतिक होइन रु पहिले त पहिले भैहाल्यो तर अहिलेका कतिपय महिलाहरुले पनि महिलालाई नै थिचोमिचो गरिरहेका हुन्छन् । उनीहरुमागि हक जमाइरहेका हुन्छन् । यस्तो बेलामा म जस्ता धेरै दिदि, माइजु, भाउजु, बहिनी जति पनि छन् उनीहरुको मनमा हरेक प्रश्न खेलिरहन्छन् । अनि अरुको मनमा आउँछन् कि आउँदैन त्यो त मलाई थाहाँ भएन तर मेरो मनमा सँधै आउन प्रश्न । मैले कसैसँग भन्न नसकेको कुरा आज लेख्न गैरहेको छु । के महिनावारी हुनु पाप हो ? महिनावारी हँुदा साच्चै पानी नचल्ने हो पानि छुनै नहुने हो ? हो भने किन यस्तो गर्नु हुँदैन ? समाजमा यस्तो चलन छकी महिलाहरु जब पहिलो महिनावारी हुन्छन् उनीहरुलाई अरुको घरमा पठाउन...

  सुनिता बुढाथोकी । दशैं एउटा हिन्दुहरुको महान चाड पर्व हो । दशैलाई हामी असत्यमाथि सत्यको विजय भएको सन्दर्भका रुपमा मान्छौँ । दशैंको टिका आउनु ९ दिन अघि घरमा जमरा राखिन्छ । दशै मा नव दुर्गा भवानीको पूजा गरिन्छ । दशै आउनु अघि नै सबको घर घरमा रङ लगाउन सुरु हुन्छ । गाउतिर माटोले र गोबरले घर लिप्छन् । यसलाई हामीले विजय दशमी वा बढा दशै पनि भन्ने गर्दछौँ । समाजमा बडा दशै को विशेष महत्व रहेको छ । दशैमा ठूला लाई भन्दा साना केटाकेटीहरुलाई बढि चाँसो हुन्छ । उनीहरु कहिले दशैं आउला भनेर कुरेर बसेका हुन्छन् । कतिपय दाजु दिदिहरु विदेशी भूमीमा भएर पनि आफ्नो चाडलाई सम्झि रहेका हुन्छन् । भाई तथा दिदि बहिनीहरु बिदेशमा हुन्छन् तर पनि आफ्नो महान पर्वलाई विदेश मै भए पनि सम्झिरहेका हुन्छन् । हिन्दुहरुले दशैं खुसीका साथ मनाउँछन् । हिन्दुहरु मात्र नभएर अन्य विभिन्न जाति र धर्महरुले पनि टिका नलगाए पनि रमाइलो...

सुनिता बुढाथोकी । आज भदौं २९ गते अर्थात बाल दिवस । सँधै आजकै दिनमा मनाईने दिवस विभिन्न विद्यालय वा अनाथ आश्रममा विभिन्न कायक्रम गरेर मनाइन्छ । विद्यालयमा बालदिवसको दिन वक्तृत्वकला, नाचगान तथा अन्य विभिन्न कार्यक्रम गरी मनाइने चलन छ । यसका साथै नया नया नारा समेत लगाइन्छ । नेपालमा राष्ट्रिय रुपमा बाल दिवस मनाउन थालेको आधा शताष्दी नाघिसकेको छ । मले सुने अनुसार शिक्षकले मलाई भनेनुसार २०२२ साल देखी चार दशकसम्म बडामहारानीको जन्मदिनको अवसर पारेर ४ भदौंमा राष्ट्रिय बालदिबस मनाउने गरिएको थियो रे । तर बाल दिवस भनेको के हो, यो किन मनाइन्छ भनेर कतिलाई थाहाँ पनि नहुँन पनि सक्छ । सामान्य भाषामा भन्दा बालदिवस भनेको वालबालिको हक अधिकार अरुले हनन नगरुन्, स्वतन्त्र रुपले बाँच्न पाउँन् भनेर चनचेतनाका लागि मनाइदै आएको एक दिवस हो । तर के बालबालिकाहरुले आफ्नो हक अनुसार बोल्न पाएका छन्? उनीहरुले पढ्न पाएका...

सुनिता बुढाथोकी । यो संसारमा सबैभन्दा प्यारो शब्द आमा हो । यो संसार पनि आमाको हातमा अडिएको छ । आमा हुनुहुन्छ भने घर नै उज्यालो लाग्छ । आमा हुनुहुन्न त संसार अध्यारो । जति खुशी नै किन नहोस् । आमा विना सबै शून्य लाग्छ । आमा यस्तो मान्छे हो जसले आफ्नो सन्तानको लागि आफ्नो ज्यान पनि दिन सक्छन र आफ्नो सन्तानमा केही आपत आए हटाउन पनि सक्छन् । भोकभोकै बसी आफ्ना सन्तानलाई छाती चुसाउछन् । आमाले खाएको गाँस गाँस मा सन्तानको जीन्दगी हुन्छ । नौ नौ महीना सम्म आफ्नो कोखमा राखेर यो धर्ती टेकाउछिन् । आफ्ना सन्तान वा अरुको सन्तान भन्दिनन् आमाले । सबै बच्चामा आफ्ना सन्तान देख्छिन् । हामीलाई ताते ताते भनी मीठो तोते बोली सिकाउनेनी आमा नै हो । भोक, तिर्खा र निद्रा नभनिकन आफ्ना सन्तानलाई खुवाउछिन् । आमाले आफ्ना बच्चाहरुलाई कहिले पनि नराम्रो बाटो हिड्न सिकाउदिनन् । यो संसारमा जहाँ हेर्यो त्यहीँ जो कोही पनि पै...

सुनिता बुढाथोकी ।  यो सारा संसारलाई थाहा भएकै कुरा हो । अवसर एक पटक आउछ फेरी फेरी आउदैन । त्यसैले समय हुँदा नि हामीले अवसर को महत्व बुझोर सहि सदुपयोग गर्नुपर्छ । हाम्रो जीवनमा दुःख त छ नै तर पनि हामीले अवसरको महत्व बुझ्नुपर्छ । हामीलाई आएको अवसरमा हामी कहिले पछि पर्नु हुँदैन । हामी सँधै पछि पर्छौ त केवल हामीले अवसर को महत्व नबुझेर हो । हामीले अवसर पाएको वेलामा अवसरको सदुपयोग गर्नुपर्छ । केही मान्छे यस्ता पनि हुन्छन् कि उनीहरु अवसर त पाउँछन् तर अवसरको राम्रो सदुपयोग गर्न जान्दैनन् । त्यसैले उनीहरुले जीवन भरी दुःख त गर्नु परिनैहाल्छ तर दुःख गरेतापनि मनमा शान्ति, खुशी हुँदैन ।  हामी आफ्नै टोल, छिमेक, समाज र समुदायमा एक पटक हेरौँ कोहि मान्छेसंग पैसा त हुन्छ तर उसंग दिमाग हुँदैन । कोहि मान्छे भटिमा आउँछन् । अनि उनीहरु मद्यपान , धुमपान गरेर उ पैसा सिद्याउँछन् । त्यही पैसाले केही काम गर्ने वा बैं...

सुनिता बुढाथोकी विद्यार्थी जीवनको महत्व सबैजनालाई थाहा नै छ होला । थाहा हुनुपर्छ पनि । तर, के तपाईले विद्यार्थी जीवनको महत्व बुझेर पढ्नु भएको होला त । पक्कै पनि पढ्नु भएको होला यदि विद्यार्थी जीवनको महत्व नबुझी पढ्नु भएकोहरुले पनि अहिलेनै बुझेर पढ्न खोज्नु हुन्छ होला । अनि विद्यार्थी जीवन एक पटक आउँछ फेरी फेरी आउँदैन भन्ने कुरा पनि सबैलाई थाहाँ नै भएको कुरा हो । त्यसैले विद्यार्थी जीवनको महत्व सबैले बुझेर पढ्नुपर्छ । जसले विद्यार्थी जीवनको महत्व बुझेर पढ्नु भएको छ उँहाहरुले राम्रो काम , राम्रो जीवन ,इज्जत र खुसी जीवन पाउनु भएको छ अथवा पाउँनुहुनेछ । यो सबै कुरा विद्यार्थी जीवनको महत्व बुझेर हुन्छ । तर जसले विद्यार्थी जिवनको महत्व बुजदैन उसको जीवन अन्धकारमय बन्न जान्छ त्यसैले हामीले विद्यार्थी हुँदानैविद्यार्थी जीवनको महत्व बुझेर पढ्नुपर्छ । अहिले सबै जना पैसाको पछाडी हिडेका छन् । तर, पै...

समय सबैभन्दा महत्वपूर्ण भएकाले हामीले सँधै समयअनुसार चल्न सिक्नुपर्छ । समयसँगै चल्न सिक्यौँ भने हाम्रो जीवन हामीले सोचेको भन्दा राम्रो हुन सक्छ । जस्तै, पढ्ने समयमा हामी नपढीँ अरूमा नै समय खर्च गर्न थाल्यौँ भने त्यो समयको सदुपयोग नभई दुरुपयोग हो । सदुपयोग गलत भयो । हामीले कुन समयमा के गर्ने भन्ने कुरा जान्नुपर्छ । जस्तै पढ्ने बेलामा पढ्ने, खेल्ने बेलामा खेल्ने, काम गर्ने बेलामा काम गर्ने हामीले तालिका बनाउँनु पर्छ । त्यसो गरेमा हाम्रो समयको पक्कै पनि सदुपयोग हुँन सक्छ । संसार समयको भरमा चलेको छ । समयले न त हामीलाई पर्खिन्छ न त अघि जान्छ । बस समय त आफ्नै गतिमा चलिरहन्छ । समयले जता लैजान्छ हामी त्यहि जान्छौँ । जस्तै रातमा सुत्छौँ, बिहान उठ्छौँ अनि दिनमा आफ्नो काममा व्यास्त हुन्छौँ । हामी जस्तो सुुकै काम गर्न पनि समय कै भर परेका हुन्छौं । जस्तै, स्कुल जाने समय कतिबेला हो, घर आउने समय कतिबे...

सुनिता बुढाथोकी कक्षा ७ काठमाडौं । अहिले देशमा जताततै बलात्कार भएका घटना सुन्नमा आउँछन् । बलात्कारीहरूले बालबालिकादेखि बुढाबुढी तथा युवतिहरू कोही बाँकी राखेका छैनन् । यतिमात्र नभएर बिहे गरिसकेपछि आफ्ना घर परिवाले कहिले बुहारी तल्लो जातको भए भन्दै थिचोमिचो गर्छन् । अनि घरमा आर्थिक अभाव भयो भने श्रीमानले श्रीमतिलाई कुटपिट गर्छन् । सबै कुरा श्रीमतिले मात्र सहनुपर्छ । २१ औं सताब्दीमादाइजोकै कारण धेरै हिंसा सहेको हामीले सुन्दै आएका छौं । घर परिवारमा बुहारीले दाईजो ल्याईन भनेर सासु वा श्रीमानले तथा परिवारले बुहारीलाई घरेलु हिसां गर्छन् । के यो सबै गर्न जरुरी थियो र ? यति मात्र होइन बुहारीलाई मार्न तथा आफ्नो बच्चा नदिने भनेर पनि धम्की दिन्छन् । यो जमानामा पनि पुरुष र महिलालाई भेदभाव गर्ने कस्तो समाज हो यो ? सरकाले महिला पुरुष दुवैलाई बराबर हक दिए तापनि यो कुरा व्यावहारमा देखिएको छैन । ...